आरोग्य विभाग

जिल्हा परिषदेचा आरोग्य विभाग जिल्ह्याच्या ग्रामीण भागात आरोग्य सेवा पुरविणे आणि सार्वजनिक आरोग्यास चालना देण्यासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतो. येथे त्याच्या कार्यांचे संक्षिप्त विहंगावलोकन आहे:

प्राथमिक आरोग्य सेवा: ही संस्था ग्रामीण भागात प्राथमिक आरोग्य केंद्रे (पीएचसी) आणि उपकेंद्रे (एससी) स्थापन करते आणि व्यवस्थापित करते, जे ग्रामस्थांच्या आरोग्यसेवेसाठी संपर्काचा पहिला बिंदू आहे. यामध्ये बाह्यरुग्ण सेवा, मूलभूत वैद्यकीय सेवा, प्रथमोपचार आणि आपत्कालीन सेवांचा समावेश आहे.

रोग प्रतिबंध व नियंत्रण : रोगांचा प्रादुर्भाव रोखण्यावर भर दिला जातो. यामध्ये लसीकरण कार्यक्रम (उदा. मुले आणि गरोदर महिलांसाठी), स्वच्छता उपक्रम राबविणे, वेक्टरजनित रोगांवर नियंत्रण (जसे मलेरिया आणि डेंग्यू) आणि साथीच्या रोगांचा प्रादुर्भाव व्यवस्थापित करणे समाविष्ट आहे.

माता आणि बाल आरोग्य : हा विभाग माता आणि मुलांच्या आरोग्यासाठी प्रसूतीपूर्व आणि प्रसूतीपूर्व काळजी, बाल लसीकरण, पोषण समर्थन आणि संस्थात्मक प्रसूतींना प्रोत्साहन यासह विविध कार्यक्रम चालवतो.

सार्वजनिक आरोग्य कार्यक्रम: क्षयरोग, कुष्ठरोग आणि एचआयव्ही / एड्स सारख्या विशिष्ट रोगांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी तसेच कुटुंब कल्याण, लोकसंख्या नियंत्रण आणि किशोरवयीन आरोग्यासाठी कार्यक्रम राबविण्याच्या उद्देशाने राष्ट्रीय आणि राज्यस्तरीय आरोग्य कार्यक्रम राबविले जातात.

आरोग्य शिक्षण आणि जागरूकता : हा विभाग विविध जनजागृती मोहिमा आणि सामुदायिक सहभाग उपक्रमांद्वारे लोकांना निरोगी पद्धती, रोग प्रतिबंध, स्वच्छता आणि कुटुंब नियोजनाबद्दल शिक्षित करतो.

माहिती संकलन आणि देखरेख: हे जन्मदर, मृत्यू दर आणि अर्भक मृत्यू दर यासारख्या महत्त्वपूर्ण आकडेवारी गोळा करते, आरोग्याच्या प्रवृत्तींवर लक्ष ठेवते आणि सुधारणेची क्षेत्रे ओळखण्यासाठी आरोग्य कार्यक्रमांच्या प्रभावीतेचे मूल्यांकन करते.

पायाभूत सुविधा व कर्मचारी : जिल्हा, तालुका व गाव पातळीवर आरोग्य विषयक पायाभूत सुविधा (पीएचसी इमारती, उपकरणे) सांभाळणे व वैद्यकीय अधिकारी व इतर तांत्रिक व प्रशासकीय कर्मचाऱ्यांचे व्यवस्थापन करण्याची जबाबदारी जिल्हा परिषदेच्या आरोग्य विभागाची आहे.