कृषी विभाग

रायगड येथील जिल्हा परिषदेचा कृषी विभाग जिल्ह्याच्या ग्रामीण भागातील कृषी विकासाला चालना देण्यासाठी आणि शेतकऱ्यांना आधार देण्यासाठी महत्त्वाची भूमिका बजावतो. त्याची संक्षिप्त कार्य येथे आहेत:

आधुनिक शेती पद्धतींना प्रोत्साहन देणे: उत्पादकता आणि शाश्वतता वाढविण्यासाठी आधुनिक कृषी तंत्रज्ञान, सुधारित शेती पद्धती आणि सर्वोत्तम पद्धतींचा अवलंब करण्यासाठी विभाग शेतकऱ्यांना प्रोत्साहित करतो. यामध्ये पिकांच्या नवीन वाण, पाण्याचा कार्यक्षम वापर आणि एकात्मिक कीड व्यवस्थापन याविषयी प्रबोधन करणे यांचा समावेश आहे.

कृषी योजनांची अंमलबजावणी : कृषी विकासाच्या उद्देशाने राज्य व केंद्र पुरस्कृत विविध शासकीय योजनांची अंमलबजावणी करणारी ही प्रमुख संस्था आहे. या योजनांमध्ये अनेकदा शेतकऱ्यांना अनुदान, आर्थिक साहाय्य आणि निविष्ठा पुरविल्या जातात.

बियाणे वितरण : सुधारित व उच्च प्रतीचे बियाणे उपलब्ध करून देणे.

खते व कीटकनाशक व्यवस्थापन : खते व कीटकनाशकांची उपलब्धता व गुणवत्ता नियंत्रण सुनिश्चित करणे.

कृषी यांत्रिकीकरण : आधुनिक शेती अवजारे व यंत्रसामुग्रीच्या वापरास प्रोत्साहन देणे.

सिंचन सहाय्य : बोअरवेल, पंप व सूक्ष्म सिंचन यंत्रणा (ठिबक व ठिबक) यांसारख्या सिंचन सुविधा ंच्या उभारणीस प्रोत्साहन व मदत करणे.

मृद व जलसंधारण : पाणलोट विकास कार्यक्रम, बंधारे बांधणे, रेन वॉटर हार्वेस्टिंगला प्रोत्साहन देणे यासह मृद आरोग्य व्यवस्थापन व जलसंधारणासाठी हा विभाग विविध उपक्रम राबवितो.

शेतकरी प्रशिक्षण व जनजागृती : पीक लागवड तंत्र, काढणीपश्चात व्यवस्थापन, सेंद्रिय शेती आणि बाजारपेठेतील संबंध यासह विविध विषयांवर शेतकऱ्यांसाठी प्रशिक्षण कार्यक्रम, कार्यशाळा आणि प्रात्यक्षिके आयोजित केली जातात. शेतकऱ्यांना ज्ञान आणि कौशल्याने सक्षम करणे हा यामागचा उद्देश आहे.

पीक संरक्षण : हा विभाग कीड व रोग व्यवस्थापनासह पीक संरक्षण उपाययोजनांसाठी मार्गदर्शन व सहकार्य करतो व शेतकऱ्यांना योग्य कीटकनाशकांच्या वापराबाबत सल्ला देतो.

गुणवत्ता नियंत्रण : बियाणे, खते, कीटकनाशके यांसारख्या कृषी निविष्ठांच्या गुणवत्ता नियंत्रणात शेतकऱ्यांना खरी व परिणामकारक उत्पादने मिळावीत, यासाठी ही संस्था भूमिका बजावते.

माहिती संकलन व देखरेख : शेतीच्या कलांवर लक्ष ठेवण्यासाठी व उपाययोजनांचे नियोजन करण्यासाठी हा विभाग पीक पद्धती, विविध पिकांसाठी लागवडीखालील क्षेत्र (उदा. कापूस, सोयाबीन, तूर, ज्वारी, जी रायगड मधील प्रमुख पिके आहेत) आणि पावसाची आकडेवारी संकलित करतो.

आपत्ती व्यवस्थापन सहाय्य : दुष्काळ किंवा पूर यासारख्या नैसर्गिक आपत्तींमुळे (जे रायगड मध्ये दुर्दैवाने सामान्य आहे) शेतीसंकटाच्या वेळी पिकांच्या नुकसानीचे मूल्यांकन करणे, मदत उपाययोजना राबविणे आणि बाधित शेतकऱ्यांना मदत पुरविणे यासाठी विभाग मदत करतो.